Dat overkwam Marijke. Marijke is begin dertig (een gefingeerde naam). Ze komt bij me na twee ingrijpende verliezen. Ze vraagt me of ik haar kan helpen bij het hervinden van haar autonomie. Ze is doodmoe, heeft het gevoel alsof de bodem onder haar voeten wegglijdt én is hooggevoelig (oftewel Hoog Sensitief Persoon). Gesprektherapie bleek niet voldoende om weer zelfstandig grip op haar leven te krijgen. Ze ervaart isolement, en voelt zich afgesloten van de wereld om haar heen.
Tijdens de therapie dient zich een nieuw ingrijpend verlies aan. Door dit verlies wordt er binnen het gezin van herkomst, voor het eerst openlijk over gevoelens gesproken. Voor Marijke is dit nieuw. Het maakt veel bij haar los. Tot dat moment was zíj namelijk altijd diegene die thuis voor ‘gevoelig’ werd uitgemaakt. Hierdoor had ze al vroeg ‘geleerd’ de deuren van haar gevoelsleven te sluiten. Na dit derde verlies liet een schilderwerk haar een binnenwereld met een warboel aan gevoelens zien, die afgesloten is van de buitenwereld. Dit werk, dat als een derde getuige haar binnenwereld spiegelt, voelt voor haar als een bevestiging, en daarmee (h)erkenning van hoe ze zich voelt.
Sindsdien ervaart ze weer momenten waarop ze kan genieten. Deze momenten laten haar inzien dat het leven de moeite waard is. Toch overspoelen haar soms plots gevoelens van wanhoop en verdriet. Ze vraagt zich af hoe ze daar dan op een gezonde manier mee om kan gaan. Ik stel voor om dit al schilderend te gaan verkennen. Dit vindt ze een goed idee.
Ik laat Marijke één kleur kiezen die staat voor haar gevoelens van wanhoop en verdriet en één die staat voor plezier en genieten. Marijke koos voor de kleuren indigo en goudgeel.
Vervolgens leg ik uit wat hiermee de bedoeling is, namelijk dat ze de kleuren elkaar mag laten ontmoeten. Na het schilderen nemen we haar werk waar. Met een vraag of opmerking wordt ze zich bewust en ontstaan er processen waardoor ze nieuwe inzichten krijgt. Zo vraag ik onder andere hoe ze de oefening vond om te doen? Wat ze tegenkwam? En wat het resultaat haar laat zien?
Deze vragen laten haar tijdens deze sessie inzien dat ze erg in haar hoofd zat, dat ze weerstand voelde omdat ze geen controle meer had en dat ze moeite had om het licht (geel) in het donker (indigo) te krijgen en het donker in het licht. Het resultaat laat haar geen echte ontmoeting zien.
In een volgende sessie herhalen we de oefening. Marijke vindt het fijn te weten wat ze kan verwachten. Dit geeft haar een gevoel van veiligheid en houvast.
Ditmaal kiest ze voor rood en goudgeel.
Nu brengt het samen waarnemen en mijn vragen en opmerkingen Marijke tot het inzicht dat ze zich de vorige keer in haar kleurkeuze had laten leiden door haar hoofd. De gedachte “men vindt waarschijnlijk dat een kleur voor wanhoop en verdriet toch wel donker moet zijn” was bepalend. Ze kan nu haar hart meer laten spreken. In plaats van indigo kiest ze nu rood: “Deze kleur hoort bij mijn verleden…. staat voor wie ik toen was”. Hoewel beide kleuren vloeiender zijn aangebracht laat het resultaat haar geen echte ontmoeting zien.
In een derde sessie werkt Marijke door op haar tweede werk.
Als ik tijdens het schilderen vraag om aandacht te hebben voor haar houding wordt ze zich haar fysieke gesteldheid gewaar (moeheid). Tijdens het nabespreken krijgt ze het inzicht dat ze moeite heeft om deze gewaarwording te erkennen. Ze wil deze liefst vermijden. Deze overlevingsstrategie herkent ze uit haar dagelijkse leven.
Tijdens het samen waarnemen van het resultaat geef ik haar de ruimte om haar onvrede uit te spreken: er is te veel rood ten opzichte van geel. Dit geeft haar inzicht in twee patronen in haar dagelijkse leven. In het eerste patroon herkent ze het alsmaar geven aan de ander totdat er niets meer van haarzelf (geel) overblijft.
Hoewel ze had ervaren hoe ze tot oranje moest komen zette ze dit niet door. Hierin herkent ze het tweede patroon, namelijk dat ze op het moment waarop ze iemand met iets confronteert, terugdeinst voor de eventuele reactie of pijn van de ander. Ze deinst dan terug door angst voor zichtbaarheid en het zich verantwoordelijk maken.
In een vierde sessie herhaalt Marijke dezelfde opdracht met rood en goudgeel.
Tijdens het samen waarnemen van het resultaat en door mijn vragen blijkt dat ze zich tijdens het schilderen gewaarwerd dat ze zich bij het vorige werk toch nog had laten leiden door een aanname, namelijk dat ik bepaalde verwachtingen van haar werk had. Het lukt haar ditmaal om ook die los te laten en geheel te vertrouwen op haar hoofd, hart en handen. Ze ervaart ditmaal dan ook een ontmoeting tussen de twee kleuren. Het werk laat nu een wat gelijkmatigere overgang met meer oranje zien.
Ik leg de drie werken op een rij: het eerste is gemaakt vanuit het hoofd…het tweede met meer gevoel, maar nog niet helemaal…en het derde met haar hoofd, hart en handen. Dit geeft haar het inzicht en de erkenning dat ze haar eigen tijd en tempo nodig heeft om iets geheel vanuit haar gedachten, gevoelens en handelen te doen. Door uitleg te geven normaliseer ik waarom dit vaak lastig is voor een hooggevoelig persoon.
Voor Marijke is hiermee een begin van de weg van buiten naar binnen gemaakt.
Je gevoel in de knel
Marijke is een voorbeeld van de mensen die bij mij in de praktijk komen. Na een aantal jaren van praktijkvoering ontdekte ik dat deze mensen vaak overeenkomsten hebben: klachten als gevolg van een of meerdere verliezen en/of een verwaarloosd stuk hooggevoeligheid. Een verlies niet aankijken en daarmee de rouw niet nemen en het gevoelsleven ontkennen of verwaarlozen, kan leiden tot allerlei klachten als vermoeidheid, burn-out, angsten en stress.
Mensen komen met hulpvragen zoals last hebben van negatieve stemmingen, gebrek aan concentratie, slaapproblemen, een eetstoornis, spannings-, en angstklachten. Zoals ook bij Marijke zitten onder deze klachten vaak trauma’s zoals emotionele verwaarlozing als kind, een of meerdere ingrijpende verliezen en seksueel misbruik.
Wil je meer over hooggevoeligheid weten kijk dan ook eens op mijn website.
NB. Marijke is een gefingeerde naam. De beschrijving en haar beelden zijn geplaatst na haar toestemming.